Hồn đầy hoa cúc dại

Ngôn ngữ-Lý luận - Phê bình
Hồn đầy hoa cúc dại

Hồn đầy hoa cúc dại

Người đăng: nguyenhung

Ngày đăng: 2023-07-06 15:13:45

1175 lượt xem

Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, sinh ngày 18 – 9 – 1949. Quê quán: xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Dân tộc: Kinh. Hiện thường trú tại chung cư Sam Land, phường 25, quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh. Vào Hội Nhà văn Việt Nam năm 1978.

QUÁ TRÌNH HỌC TẬP, CÔNG TÁC: Từng là phóng viên, biên tập tạp chí Văn nghệ Quảng Bình trong những năm chiến tranh chống Mỹ. Tốt nghiệp khóa bồi dưỡng viết văn trẻ Quảng Bá, Hà Nội năm 1971. Tốt nghiệp Khóa I Trường Viết văn Nguyễn Du (1979 – 1982). Tốt nghiệp khóa học 3 tháng Học viện Văn học M.Goorky (Liên Xô cũ) 1988. Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III, IV. Tổng Thư ký Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế, khóa VI. Ủy viên Hội đồng Thơ Hội Nhà văn Việt Nam khóa V. Ủy viên Ban Chấp hành Hội Phụ nữ Việt Nam khóa VII.

TÁC PHẨM CHÍNH ĐÃ XUẤT BẢN: Thơ: Trái tim sinh nở (1974, in chung với Ý Nhi); Bài thơ không năm tháng (1983); Hái tuổi em đầy tay (1990); Mẹ và con (1995); Đề tặng một giấc mơ (1999); Green Rice (Cốm non, in và phát hành tại Mỹ, 2005); Hồn đầy hoa cúc dại (2007); Thơ tình Lâm Thị Mỹ Dạ (2008). Truyện thiếu nhi: Danh ca của đất (1984); Nai con và dòng suối (1989); Nhạc sĩ Phượng Hoàng (1989); Tuyển tập thơ và truyện thiếu nhi (2006).

GIẢI THƯỞNG VĂN HỌC: Giải nhất cuộc thi thơ báo Văn Nghệ 1973. Giải A về đề tài thương binh liệt sĩ – Bộ Nội vụ năm 1973. Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam 1981 – 1983 cho tập thơ Bài thơ không năm tháng. Giải A thơ 1999 của UBTQ LHCHVHNTVN: tập thơ Đề tặng một giấc mơ. Giải thưởng Văn học Cố Đô – Giải A thơ (1998 – 2003), (2005 – 2009) với tập thơ Hồn đầy hoa cúc dại. Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007.

HỒN ĐẦY HOA CÚC DẠI ⁽¹⁾

NGÔ XUÂN HỘI

Từ Huế, chị Dạ viết thư cho mình:

“Hội ơi,

Chị kiệt sức rồi. Hơn 10 năm chăm sóc anh Tường, bây giờ bệnh tật phát sinh, vây bủa làm chị mòn mỏi dần.

Chị đã vượt qua, vượt qua từng chặng một, hy vọng cuối đường được một chút thảnh thơi. Nhưng số phận không để dành cho chị điều đó.

Bây giờ điều làm chị buồn lo nhất là sự mù lòa. Chị biết nếu bị mù thì sống cũng như chết. Vì vậy chị rất mong được sự giúp đỡ của Hội. Chị nhờ Hội đưa giúp giấy tờ và hỏi giúp chị xem bệnh mắt của chị đã đến giai đoạn bất lực chưa.

Chị đang đi tìm người để giúp đỡ anh Tường khi chị vắng nhà, nhưng thật quá khó.

Cố gắng hỏi giúp chị với…”

Đọc xong, buồn quá, mình ngồi thừ một lúc.

Nhớ lần đầu gặp chị. Tháng 12 năm 1979, khóa I Trường Viết văn Nguyễn Du khai giảng. Hôm ấy chị mặc chiếc áo măng tô màu kem, da trắng, tóc xanh, gương mặt trông dịu lành như mặt nước hồ thu êm đềm tiếng chim bóng lá, nói giọng Quảng Bình, đẹp vẻ hiền lương. Đến khi ổn định lớp, cánh dân sự bọn mình được bố trí ở trong một căn nhà tranh dài vách trát toóc xi, ba bên là những ao mọc dày bèo tây, rau muống. Chị ở cùng phòng với Nguyễn Thị Đạo Tĩnh - Thủ khoa truyện ngắn báo Văn nghệ 1974 – 1975, cạnh phòng mình. Tính chị mộc mạc, chân tình nên chị em thân nhau ngay. Hồi ấy chị đã có chồng, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường và hai đứa con gái hột gà hột vịt. Đứa lớn Hoàng Dạ Thư (Líp), 5 tuổi. Đứa nhỏ Hoàng Dạ Thi (Lim), 3 tuổi. Thóc cao gạo kém, ra Hà Nội học, năm đầu chị đi một mình, nhưng vì quá nổi tiếng nên khách đến thăm thường xuyên. Nhiều nhất là các nhà văn nhà thơ nữ, sau đến người hâm mộ và chị em bà con. Với ai chị cũng niềm nở mời ở lại ăn cơm hoặc kéo ra quán ông bà Duẩn trước cổng trường uống nước. Trong số đó mình nhớ nhất chị Minh Út, bạn Đỗ Thị Hiền Hòa, một cựu Thanh niên xung phong thời chống Mỹ. Tính Minh Út hơi chập. Qua trò chuyện, biết có chị Mỹ Dạ, Minh Út bèn tìm đến gõ cửa. Và mặc dù là khách của Đỗ Thị Hiền Hòa nhưng khi quen được người mình hâm mộ rồi, Minh Út liền chuyển “hộ khẩu tạm trú” sang phòng Mỹ Dạ ngay. Hiền Hòa phát cáu, bảo:

“Mày phải về phòng tao ở để cho chị ấy làm việc chứ!”

Nhưng Út mặc, cứ thế chung nhau với Mỹ Dạ cái giường một cả tháng trời. Sau đó mỗi lần lên Hà Nội, đáo qua Hiền Hòa nói vài câu phải quấy xong Út lại đến tá túc chỗ Mỹ Dạ như một sự đương nhiên. Như người khác Minh Út đã bị từ chối ngay từ đầu, nhưng với Mỹ Dạ lần nào Minh Út cũng được chị cơm nước ân cần, chuyện trò niềm nở không hề có điều tiếng gì. Với người sơ đã vậy, với bạn bè đồng môn chị càng rộng lòng. Mình, Trúc Phương, Nguyễn Hoàng Thu, Hào Vũ ăn cơm ở nhà ăn tập thể trường. Cơm sinh viên đạm bạc, xong bữa mỗi đứa thường mang một bát cơm trắng về, sau đó đi các phòng càn quét. Mỗi bận như vậy chị lại vẫy cả bọn vào, có gì ăn được mang ra bằng hết. Ở liền phòng, mình hay được chị ưu tiên, lúc bát mì sợi, lúc củ khoai củ sắn, rất thích.

Năm sau chị đón hai con và ít lâu sau nữa cả anh Tường cùng ra. Đã từng nghe nhiều giai thoại về anh Tường, chuyện anh với Cu Minh người Vân Kiều ăn cơm, một lúc thấy trong ống mắm lòi ra cái đầu chuột. Anh bèn gắp đưa Cu Minh, bảo: “Cu Minh ăn hộ mình cái này với, mình ăn không quen”. Hay chuyện hồi ở chiến khu, thấy cái áo may ô của anh liền màu với bùn đất quê hương, một anh ở cùng mới lấy xà bông vò kỹ, sau đó nổi lửa đun sôi, giặt sạch. Đến chiều anh đi tìm áo mặc, cầm cái áo lên ngửi qua ngửi lại mấy lần, hơi thì quen mà màu vải thì mới, đành chịu cởi trần, vắt lại lên dây… Mình chú ý quan sát. Danh bất hư truyền. Một lần cái Lim ị mà vợ đi vắng, nghe con gọi, đang ngồi viết anh cũng đành phải đứng dậy giải quyết nội vụ và làm nó gọn lẹ theo cách riêng. Đấy là lấy giẻ vệ sinh cho con, xong, phóng ngay cái giẻ vào chậu bát đĩa vợ đang ngâm ở góc phòng. Chứng kiến trọn vẹn màn chăm sóc con của ông bố đoảng. Mình hãi, từ đó chị có cho gì cũng cẩn thận truy xuất nguồn gốc, biết đúng rau sạch, thịt sạch mới dám động đũa kẻo ăn phải “trung nhân phẩm”⁽²⁾ của Lim như chơi.

Nhưng đoảng vị, phiêu diêu trong đời sống không chỉ một anh Tường. Chị cũng có cái phiêu, cái đoảng của chị. Trong việc này, hai người là một cặp đôi hoàn hảo. Xong học kỳ một năm thứ nhất, lớp đi viết một tháng. Trước khi về Huế, chị nhờ mình chở ra bưu điện Ô Chợ Dừa, đánh bức điện báo cho chồng và hai con. Nội dung: “Em đang lên tàu!”. Báo hại ba cha con anh Tường. Nhận được điện báo mà mãi không thấy vợ, thấy mẹ về. Ngày nào ba cha con cũng đem bức điện ra thi nhau luận. Cha bảo chắc hôm nay mẹ về. Con bảo mẹ đang lên tàu, nhanh cũng phải mốt, mốt tê mới đến Huế. Cứ thế cãi nhau, con không chịu cha, cha không chịu con, mà ba cha con anh người nào chỉ số IQ cũng cao ngất ngưởng.

Bài thơ “Dù năm dù tháng” anh Tường làm tặng chị, in báo Văn nghệ. Đấy là một bài thơ tình hay, đẹp trang nhã ngay từ những dòng đầu: “Anh hái cành phù dung trắng/ Trao em niềm vui cầm tay/ Màu hoa như màu ánh sáng/ Buổi chiều chợt tím không hay…”. Người họa sĩ làm maket báo chắc cũng thích bài thơ nên mới mi nó đứng độc lập giữa hai trang văn xuôi như thửa ruộng nếp hương giữa một cánh đồng mênh mông trồng toàn lúa tẻ, trông thật ấn tượng. Ngày báo ra, anh cầm lên ngắm nghía một lúc, sau đó thay quần áo, chải gọn đầu tóc, ngồi vào ghế trang trọng đọc. Nhìn dáng điệu của anh lúc ấy, mình tin điều bố mình kể về ông nội mình xưa, mỗi khi đọc sách thánh hiền là trai mình sạch sẽ, buông rèm, phòng đốt trầm, xông nhang thơm như một nghi lễ không thể thiếu. Trong lúc anh đang say sưa đọc, thì M.D của anh, người được anh đề tặng, tay dao tay thớt ngó trang báo qua vai chồng, hỏi một câu xanh rờn: “Bài ni thì được mấy đồng?”. Sau đó tung tăng đi nhặt rau, thái thịt, như không hề biết trên đời này có cái gọi là thơ. Vừa làm vừa khe khẽ hát rất hay bài dân ca Mỹ Clementine: Trên non xanh này, trên non cao này/ Mỏ than đó có dân di cư/ Và trong đám đó, có một gia đình/ Ðẻ gái xinh là Clementine…

Nếu chỉ nghe hỏi, không nghe hát, hẳn nhiều người sẽ nghĩ bà này lý tài, chỉ biết tiền. Để sống được, chúng ta nói chung cần tiền. Là đầu kéo của một đoàn tàu bốn toa, chị càng cần tiền. Mỗi khi có nhuận bút, chị xòe các tờ tiền như những lá bài trên tay đi dọc thềm nhà hớn hở khoe với mọi người: “Ta có tiền rồi, ta có tiền rồi!”. Trẻ con được kẹo thường ăn ngay, chị được tiền cũng như trẻ con được kẹo, tiêu ngay. Đầu tiên ra chợ mua cái gì đó về sì sụp nấu nướng, mời mọi người cùng ăn. Sau nữa kéo mọi người ra quán cùng uống nước. Sau nữa nữa, hết tiền! Lại hì hục viết, lại chạy đôn chạy đáo hỏi vay mượn ai đó, rất vui. Anh Tường thì khác. Anh sống không cần tiền, chỉ cần nói. Chả vậy mà cái Lim con anh chị, ba tuổi, đã nhận xét về cha: “Ông Tường ni, với mình ông không nói gì cả, với mụ Dạ ông nói hơi nhiều, khi có khách thì ông nói quá nhiều!”

Cùng là nhà văn nhà thơ và cùng nổi tiếng, chồng có cách làm việc của chồng, vợ có cách làm việc của vợ. Anh Tường mỗi khi bắt tay vào viết thường chuẩn bị đầy đủ chè tàu thuốc lá, nghiêm chỉnh áo mão cân đai. Cũng phải, bởi anh chủ yếu viết văn. Còn chị bò toài trên giường “…khi tựa gối, khi cúi đầu…”, viết thơ hay văn đều vậy. Chị chủ yếu viết thơ và văn xuôi cho thiếu nhi, nhưng thỉnh thoảng cũng đá qua vài lĩnh vực khác. Còn nhớ lần chị viết kịch bản phim (mình quên mất tên), mở đầu là cảnh chiến trường, trên trời máy bay Mỹ như chuồn chuồn quần đảo, dưới đất xe tăng chúng lổm ngổm bò. Rồi đạn pháo hạm đội 7 từ dưới biển bắn lên… Viết xong đưa mình xem. Mình cười: “Chị viết thế này phải đưa cho Hollywood may ra nó mới đủ tiền để sắm đạo cụ, chứ xưởng phim truyện Việt Nam lấy đâu ra”. Chị nghe, ngẩn tò te nhìn mình, từ đó không thấy đả động gì đến cái kịch bản phim ấy nữa. Và quay sang thơ.

Chị làm thơ lúc chín, mười tuổi, nổi tiếng sau khi nhận giải Nhất cuộc thi thơ 1972 – 1973 của Tuần báo Văn nghệ. Đến nay báo Văn nghệ đã tổ chức nhiều cuộc thi thơ. Theo mình, đứng về mặt phát hiện tài năng, cuộc thi 1972 – 1973 hoàn toàn sánh được với cuộc thi 1969 – 1970, dù tầm ảnh hưởng không bằng. Bốn tác giả đồng Thủ khoa (Lâm Thị Mỹ Dạ, Nguyễn Duy, Hoàng Nhuận Cầm, Nguyễn Đức Mậu), về sau đều là những khuôn mặt sáng giá của thơ Việt hiện đại. Riêng với Lâm Thị Mỹ Dạ, thơ nổi tiếng trong nước, được dịch ra nhiều thứ tiếng nước ngoài, nhiều bài được đưa vào sách giáo khoa giảng dạy trong các nhà trường phổ thông, nhiều sinh viên đại học lấy làm luận văn tốt nghiệp. Thơ chị “…tự nhiên, cứ tưởng thốt ra là thành, không cần sửa chữa nhiều lắm, nhưng đó là sự tự nhiên của một tâm hồn đã chín, của những tứ thơ câm lặng, lãng quên được đánh thức sau “giấc ngủ mặt trời”, lúc mà cái - tôi – nghệ – sĩ được lên ngôi cùng với những giấc mơ phát sáng màu huyền thoại” (Nhà phê bình văn học Hồ Thế Hà)

Nhiều người đã viết về thơ chị. Mỗi người cho một cảm nhận riêng nhưng cùng chung một sắc màu ấy. Nhà văn Nguyễn Đình Thi: “…chị là một nhà thơ vừa có sự hồn nhiên của cây cỏ, đất trời, đồng thời có nhiều suy nghĩ, nhiều nông nỗi về đời người phụ nữ trong cuộc sống hiện nay, với cuộc đời riêng không phải là dễ dàng…”. Nhà thơ Vũ Quần Phương:“… Những cảm xúc của Lâm Thị Mỹ Dạ là cảm xúc chung có tính quy luật của loài người, nhưng nó trở thành mới lạ thuyết phục ta bởi tính cá thể cụ thể.”. Nhà thơ Đỗ Hoàng: “Nhờ trực cảm mạnh, thơ Mỹ Dạ là thơ thốt lên từ sự buốt nhói của con tim, chứ không phải chuyện đời lựa lời mà viết”.

Riêng mình, tâm đắc nhất ở phép so sánh Mỹ Dạ sử dụng trong thơ. Đọc thơ Mỹ Dạ và thơ nhiều tác giả khác, thấy trong thơ Việt đương đại, chưa ai sử dụng biện pháp tu từ này tài tình hơn chị. Này nhé: “Tôi đi giữa phố đẹp xinh/ Như đêm đi đến bình minh… lạ lùng.” Hoặc: “Đã hiện lên những vành nón trắng/ Như khoảng trời trẻ thơ mát êm/ Như cánh cò vỗ nhẹ trong đêm/ Nón trắng tròn gợi về chân trời rộng…” và đặc biệt xuất sắc trong bài Khoảng trời hố bom: Em nằm dưới đất sâu/ Như khoảng trời đã nằm yên trong đất. Hình tượng đẹp trở thành bệ phóng vững chãi để từ đó những câu thơ vút lên bay lượn: Đêm đêm, tâm hồn em tỏa sáng/ Những vì sao ngời chói, lung linh…”. Chúng ta biết, so sánh là phương thức diễn đạt tu từ khi đem sự vật này đối chiếu với sự vật khác miễn là giữa hai sự vật có một nét tương đồng nào đó để gợi ra hình ảnh cụ thể, những cảm xúc thẩm mĩ trong nhận thức của người đọc và người nghe. Biết thì biết vậy, nhưng làm được, làm đắt lại là chuyện khác. Và chị làm cái sự khó ấy thật đắt. Thêm một ví dụ nữa, bài Như lá chẳng hạn: Nhìn lá/ Cứ ngỡ là lá ngọt/ Bởi lá tơ non mơn mởn quá chừng/ Lá tươi thắm xua mùa đông rét buốt/ Hỡi chiếc hôn em có là như lá không? Bài thơ này chị viết năm 1980 lúc học Trường Viết văn Nguyễn Du. Đọc Như lá khi đang là bản thảo, nhà thơ Vương Anh – Á khoa cuộc thi thơ của Tuần báo Văn nghệ 1969 - 1970 bảo mình: “Mỹ Dạ tài. Ví nụ hôn như lá thì quá tài!...”

“Mọi gia đình sung sướng đều giống nhau, nhưng mỗi gia đình bất hạnh đều khổ sở theo cách riêng”. Nhà văn vĩ đại người Nga Lev Tolxtoi đã viết như vậy khi mở đầu tiểu thuyết Anna Kareninna vĩ đại.

Cách riêng về sự khổ sở của chị, của gia đình chị xảy ra một cách bình thường, dù có đột ngột. Trong lúc chị đang phơi phới trên con đường thơ – đường đời thì tai họa ập đến, bắt đầu bằng cơn đột quỵ của anh Tường. Hôm ấy, 14/6/1998, nhà thơ của chúng ta đang ở Hà Nội, chuẩn bị hôm sau lên máy bay sang Mỹ dự tọa đàm thơ. Anh Tường chồng chị ở khách sạn Faifo Đà Nẵng, xem “1998 Football World Cup – France” cùng bạn bè. Chẳng may tai biến mạch máu não xảy ra, anh hôn mê sâu. Nghe hung tin, chị lập tức hủy chuyến đi Mỹ, bay về Đà Nẵng ngay. Từ đó chị như người mẹ bao dung săn sóc, đút mớm, cơm cháo, thuốc men, xoa bóp, tắm rửa, vệ sinh cho chồng. Trái tim nhân hậu ấy thêm một lần rớm máu. Trăm nghìn thứ việc chưa từng có đè nặng lên vai người phụ nữ làm thơ xinh đẹp. Nghe ai nói ở đâu có thuốc hay, thầy giỏi, dù xa xôi tốn kém đến đâu chị vẫn đưa chồng đến cho bằng được. Hà Nội, Đà Nẵng, Khe Sanh, Long An, thành phố Hồ Chí Minh... không còn sót nơi nào. Nhìn chị tất tả ngược xuôi, bạn bè nhiều người chột dạ: “Biết đâu Mỹ Dạ đi trước ông Tường!”.

Sự chột dạ của bạn bè là điều rất có thể. Được vợ con chăm sóc chu đáo, anh Tường khỏe, minh mẫn, nằm bất động một chỗ nhưng vẫn viết báo, ra sách đều. Trong lúc đó vợ anh “Mỗi năm một tuổi, mỗi năm một già”, lao tâm khổ trí, lao lực ngày đêm khiến bệnh tật bùng phát, vây bủa: viêm khớp, viêm xoang, nhức đầu, bây giờ thêm bệnh về mắt.

Nhận thư chị hôm trước, hôm sau mình mang hồ sơ bệnh án lên Bệnh viện Mắt ở 280 Điện Biên Phủ, phường 7, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh gặp giám đốc, bác sĩ Nguyễn Thị Phương Thu liên hệ trước, để khi chị vào đưa đi khám được ngay. Nhưng mắt của chị bị cườm khô, điều những người già thường gặp, mổ thay thủy tinh thể là ổn. Nỗi lo sống cũng như chết rình rập chị ở một căn bệnh khác, bệnh Alzheimer!

Do phải thức đêm chăm sóc chồng, chị bị mất ngủ, dùng thuốc ngủ nhiều. Có lẽ vì vậy mà bệnh xuất hiện? Nó phát triển khá nhanh. Năm trước là những nhớ quên thông thường, năm sau đã thấy mất khả năng thực hiện những vận động sinh hoạt hàng ngày, năm sau nữa thì chị không thể nhớ từ vựng dẫn đến việc thường xuyên dùng sai từ thay thế. Ký ức kém dần, chị không nhận ra những người thân, đi lại không có người dìu hay bị ngã. Mồng bốn tết Đinh Dậu 2017 vừa rồi, mình đến thăm. Chị ngồi trên ghế, không nhận ra mình, hỏi gì cũng không nói, chỉ cười, thỉnh thoảng xòe hai bàn tay ra khoe. Mình nâng đôi bàn tay chị lên mà rằng:

“Chúng ta, người trước người sau rồi ai cũng trắng nợ cuộc đời chị ạ!”

Chị nhìn, không nghe, không hiểu mình nói gì. Buồn quá, trên đường về mình thốt lên đầy cảm khái:

“Ôi Hoàng hậu Nam Phương, sao cuộc đời lại nghiệt ngã với bà đến vậy!” ⁽³⁾

2 – 2017
(Nguồn: Tuần báo Văn nghệ, Hội Nhà văn Việt Nam số 38 (3005) ra ngày 23-9-2017)

^{(1)Tên một tập thơ của LTMD.

(2)Chữ trong phim Trung Quốc: “Tể tướng Lưu gù”, chỉ phân vua.

(3) Thơ LTMD: “Ta như hoàng hậu Nam Phương/ Thản nhiên dạo bước đế vương quanh lầu”}

Bài viết liên quan

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 36: Khi nhà thơ bị “vô hình” trong ca khúc phổ thơ

Có một nghịch lý đáng buồn trong đời sống âm nhạc – thơ ca: ca khúc phổ thơ thì nhiều, nhưng tên nhà thơ thường bị quên lãng.

Xem thêm

“Chữ gọi mùa trăng” – Khúc tri âm dịu dàng của một tâm hồn nữ tính

Tập thơ “Chữ gọi mùa trăng” của Triệu Kim Loan là thế giới nội tâm phong phú, đa chiều của một tâm hồn phụ nữ đầy trải nghiệm.

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 35: Ai đang gieo “tin giả” trong văn học?

Ai mới thật sự gieo “tin giả” vào lòng công chúng? Và phải chăng chính sự thiếu minh bạch, thiếu chính trực của những người cầm bút mới là “chất độc” đầu độc niềm tin văn học hôm nay?

Xem thêm

Đi tìm một từ khóa cho "Sự im lặng biếc xanh" của Như Bình

Nguồn: Văn nghệ

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 34: Hư cấu nghệ thuật trong phim “Mưa đỏ”

Một tác phẩm nghệ thuật thành công không nằm ở việc tái hiện chính xác từng chi tiết, mà ở chỗ khơi dậy tình yêu nước và lòng biết ơn cha anh, để lịch sử tiếp tục sống động trong tâm thức nhiều thế hệ.

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 33: Khi “cái kết nhân văn” đi nhanh hơn tâm lý nhân vật

Truyện muốn nhấn mạnh tình máu mủ nhưng lại quên rằng tình phụ tử cũng cần thời gian và sự bồi đắp. Khi sự hòa giải diễn ra quá nhanh, cái nhân văn mà tác giả mong muốn dễ trở thành “nhân văn nóng vội”, chưa kịp đi qua những ngập ngừng, day dứt – vốn là hơi thở của đời thường.

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 32: Nguyễn Duy và tiếng chuông gọi tên mười loại phê bình

Bài văn tế đặc biệt của nhà thơ Nguyễn Duy – một lời cảnh tỉnh, một tiếng chuông thức tỉnh từ một thi sĩ từng trải

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 31: Trăm Ngàn – từ cẩu thả chữ nghĩa đến vụng về truyền thông

Lần này, chúng ta hãy nghe hai cây bút vốn được xem là “những kẻ lắm chuyện” – TS Hà Thanh Vân và nhà văn Đặng Chương Ngạn nói gì? Một người đào sâu từ góc độ truyền thông – giữa báo chí chính thống và mạng xã hội, một người lại lật tung những chi tiết cẩu thả và phi lý trong chính văn bản truyện.

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 30: Khi ý tưởng bị đánh tráo

Bàn tròn Văn học kỳ 30 xin mời bạn đọc cùng đối thoại về câu chuyện này – không phải để truy cứu cá nhân, mà để suy nghĩ sâu xa hơn: văn chương sẽ đi về đâu, nếu lòng tin của người viết trẻ bị phản bội và lòng tin của công chúng bị bỏ rơi?

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 29: Phản biện ẩn danh - Dũng khí hay sự né tránh?

Trong Bàn tròn kỳ này, câu chuyện nói về hiện tượng phản biện văn chương dưới những cái tên xa lạ, thậm chí là ẩn danh.

Xem thêm

Thi pháp của thơ ngắn – Trường hợp Mai Quỳnh Nam

Trong tất cả các thể loại văn học, thơ ca là nơi ưu tiên hàng đầu cho các hình thức ngắn gọn. Điều này không chỉ thể hiện ở độ dài khiêm tốn của các tập thơ mà còn nằm ở đặc trưng nội tại của thơ, vốn hướng đến sự cô đọng hơn so với các thể loại khác (như tiểu thuyết).

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 28: Minh bạch – từ chuyện nhỏ đến vấn đề lớn

Bàn tròn Văn học kỳ 28 không nhằm khơi gợi thị phi, càng không phải góp gậy góp đá “đánh hội đồng” một tổ chức nghề nghiệp mà chính “thư ký bàn tròn” này được vinh dự là hội viên.

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 27: Công bằng trong xét giải - Từ quy chế đến thực tiễn

Giải thưởng văn học hằng năm của Hội Nhà văn Việt Nam đang đối diện một nghịch lý: quy chế một đằng, thực tế một nẻo.

Xem thêm

“Lời ru bão giông” - Hành trình từ chiến trường đến nhân sinh

Lời ru bão giông của Trần Hóa không chỉ là một tập thơ, mà là bản hòa tấu của ký ức, trải nghiệm và những suy ngẫm về đời sống.

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 26: Khi công bằng bị bỏ quên, im lặng trở thành câu trả lời

Bàn tròn Văn học kỳ này xin giới thiệu nội dung tóm lược của hai bức thư ngỏ – coi đó như một lời chất vấn trực diện, một thử thách đối với tính minh bạch và liêm chính của một cuộc thi văn chương quốc gia.

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 25: Minh bạch là điều kiện sống còn của uy tín văn chương

Bàn tròn kỳ 25 chọn hai bài viết mới nhất của nhà văn Đặng Chương Ngạn về “thầy Uông” – thành viên Hội đồng Sơ khảo – như chất liệu để trao đổi thẳng thắn.

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 24: Trăm Ngàn câu hỏi, một chữ Minh bạch

Xin mời bạn đọc cùng ngồi lại, để lắng nghe, để bàn luận, và biết đâu, để cùng trả lời câu hỏi day dứt: Liệu văn chương Việt có thể đứng thẳng bằng phẩm giá của nó, hay sẽ mãi lẫn lộn trong những “trăm ngàn” trò chơi lợi ích?

Xem thêm

Bàn tròn kỳ 23: Giải thưởng, danh hiệu và chuẩn mực văn chương hôm nay

Nếu ở các kỳ trước, chúng ta chủ yếu xoay quanh truyện ngắn Trăm Ngàn, thì lần này, hai ý kiến góp mặt mở rộng vấn đề sang một góc nhìn gai góc hơn: chuyện “lợi ích nhóm” trong đời sống văn học – nghệ thuật.

Xem thêm

Những câu thơ thức “canh chừng lãng quên”

Với cảm hứng từ hai tứ thơ độc đáo – Cõng bạn đi chơi của Vương Cường và Dìu mẹ đi thăm mộ mình của Hồ Minh Tâm – bài viết của Bùi Sỹ Hoa (đăng trên Tạp chí Sông Lam, số 7/2025) đưa người đọc bước vào thế giới thơ về đề tài thương binh – liệt sĩ bằng một góc nhìn mới mẻ, giàu sức ám ảnh.

Xem thêm

Thơ Nguyễn Đức Hạnh, nỗi niềm thành mây trắng

Cánh buồm thao thức trân trọng giới thiệu bài viết của TS, nhà thơ, nhà phê bình Lê Thành Nghị - một bài viết công phu, giúp người đọc soi chiếu tập thơ Khát cháy từ nhiều chiều, để người đọc khám phá một “hiện thực khác” giàu thi vị.

Xem thêm